Czy warto być nonkorformistą? Recenzja książki Ayn Rand pt. „Źródło”

„Źródło” to druga powieść pisarki Ayn Rand powstała w 1943 roku, która okazała się znaczącym sukcesem w dorobku literackim autorki. Początkowo książka odrzucona przez szereg wydawnictw, ostatecznie została wydana przez Bobbs-Merrill Company, w niedługim czasie stając się bestsellerem.

Głównym bohaterem utworu jest Howard Roark – ambitny, wyróżniający się student architektury, którego już od pierwszych kart powieści poznajemy jako człowieka pewnego siebie, odważnego i konsekwentnego w wygłaszaniu swoich racji. Taka postawa nie pozostaje jednak bez echa, przysparzając Howardowi pewnych trudności. Te okoliczności sprawiają, że zaczynamy kibicować bohaterowi, szybko stając po jego stronie. Howard wyraża postawę idealistyczną, a w swojej dziedzinie pragnie posługiwać się nowatorskimi, modernistycznymi rozwiązaniami:

„Nic nie może być logiczne, ani piękne, jeśli nie jest podporządkowane jednej naczelnej idei, i to ona określa każdy szczegół”.

Mimo bardzo dobrych wyników w nauce, postanawia zakończyć swoją przygodę z uniwersytetem, ponieważ miejsce to stanowi czynnik niezwykle go ograniczający. Dlaczego uczelnia powoduje w bohaterze takie emocje? Dowodem może być polemika Howarda z jednym z profesorów na temat istoty architektury, który twierdzi, iż „wszystko, co piękne w architekturze, osiągnięto już dawno temu”, przyznając się tym samym do przesadnego przywiązania do tradycji i przeszłości przez środowisko akademickie. Howard niejako „dusi się” w tym środowisku, stąd nie dziwi jego decyzja o odejściu z uczelni.

W opozycji do postawy Howarda stoi inny z bohaterów – Peter Keating. Prezentuje bowiem „większościową”, wygodną dla otoczenia postawę, która pozwala mu niemal bezproblemowo przystosować się do rzeczywistości. Bohaterowie prezentują zupełnie różne spojrzenia  – Peter jest „powielaczem”, wybiera znane, pewne rozwiązania. Po drugiej stronie barykady stoi Howard – waleczny nonkonformista. Jego walka jest jednak skazana na niepowodzenie, ponieważ boryka się nie tylko z Keatingiem, ale także z ogółem biernego, „przystosowanego” społeczeństwa.

Utwór Ayn Rand nabiera uniwersalnego sensu, prezentując podział świata na jednostki biernie akceptujące rzeczywistość oraz indywidualistów, mających siłę przebicia i odwagę w wyrażaniu własnych poglądów nawet w przypadku, gdy mogą być one niewygodne i przysparzające problemów. Powieść ma zatem wymiar uniwersalny, jest przede wszystkim refleksją nad poszczególnymi wzorami zachowań w społeczeństwie, chwalącą nonkonformizm oraz indywidualizm w podejściu do świata. [7/10]