Prof. Wiktoria Śliwowska honorowym doktorem UJK

25 kwietnia 2019 o godz.13.00 Senat UJK zbierze się na uroczystym posiedzeniu, by wręczyć tytuł Doktora Honoris Causa prof. Wiktorii Śliwowskiej która jest wybitnym  historykiem, niezwykle cenionym w naszym kraju, jaki i poza jego granicami.  Główne nurty Jej zainteresowań badawczych to dzieje Rosji w XIX wieku, „Polski Sybir”,  zarówno w wymiarze dziewiętnastowiecznych zsyłek uczestników ruchów niepodległościowych, jak i w jego upiornym  przedłużeniu czasów stalinowskich gułagów.

Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Wiktoria Śliwowska urodziła się 1931 roku w Warszawie. W latach 1949-1953 studiowała w Państwowym Instytucie Pedagogicznym im. Aleksandra Hercena w Leningradzie.
Po zakończeniu studiów w 1953 roku podjęła pracę w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, gdzie w 1960 roku obroniła pracę doktorską pt. „Sprawa Pietraszowów” pod kierunkiem profesora Stefana Kieniewicza, a w 1971 roku otrzymała stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy pt. „W kręgu poprzedników Hercena”. W 1994 roku  Wiktoria Śliwowska otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Profesor Wiktoria Śliwowska jest jednym z najwybitniejszych  historyków,  szczególnie zasłużoną dla rozwoju badań w naszym kraju, jak i poza jego granicami. Pani Profesor jest instytucją polskiej humanistyki, a  w swym dorobku posiada kilkaset publikacji, w tym kilkadziesiąt książek, z których część była tłumaczona na język rosyjski, niemiecki, angielski i hiszpański. Główne nurty Jej zainteresowań to dzieje Rosji w XIX wieku, „Polski Sybir”,  zarówno w wymiarze dziewiętnastowiecznych zsyłek uczestników ruchów niepodległościowych, jak i w jego upiornym  przedłużeniu czasów stalinowskich gułagów. Szczególną rolę odgrywa w Jej dorobku edytorstwo źródeł dotyczące polskich ruchów  niepodległościowych. W sumie wspólnie z historykami polskimi  rosyjskimi opublikowała 25 tomów źródeł do dziejów Powstania Styczniowego. Wydawnictwo „Powstanie Styczniowe. Materiały i Dokumenty” jest wydarzeniem bez precedensu nie tylko w polskiej historiografii. Nadto trzeba wspomnieć o  wydaniu z jej inicjatywy 8 obszernych tomach źródeł dotyczących polskich ruchów niepodległościowych lat 40. XIX wieku.

Jednocześnie od  początku swojej pracy naukowej Profesor Wiktoria Śliwowska wiele miejsca w swych badaniach poświęcała rosyjskiemu ruchowi demokratycznemu w czasach Mikołaja I i Aleksandra II. Wśród kilkudziesięciu prac zwartych i rozpraw za najważniejsze trzeba tu uznać publikacje dotyczące Aleksandra Hercena,  jednego z najwybitniejszych myślicieli europejskich XIX, ostatnia publikacja na ten temat ukazała się w 2017 r.

Z początkiem lat 90. XX wieku w centrum zainteresowania znajduje się „Polski Sybir”. Profesor podjęła wtedy działania na rzecz utworzenia kartoteki zesłanych na Syberię uczestników Powstania Styczniowego, równolegle Pani Profesor przygotowywała słownik biograficzny zesłanych na Syberię w latach 1815-1856. W 1998 roku ukazało się imponujące wydawnictwo „Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim
w pierwszej połowie XIX wieku”, obejmujące biogramy 2500 zesłańców.  Wyjątkowe miejsce w syberyjskiej twórczości Profesor Wiktorii Śliwowskiej posiada książka Ucieczki z Sybiru  (2005). W przekładzie rosyjskim ukazała się w 2014 roku.

Kolejny nurt badań, który podejmuje Pani Profesor związany jest z osobistymi przeżyciami czasów II wojny światowej i Holocaustu. To Profesor Wiktoria Śliwowska zebrała  relacje dzieci żydowskich, które przeżyły II wojnę światową i w ten sposób powstała   publikacja „Dzieci Holocaustu mówią”(1993), która później ukazała się w przekładzie na kilka języków zachodnich.

W twórczości Wiktorii i René Śliwowskich miejsce szczególne zajmuje książka Rosja nasza miłość (Warszawa 2008). Autorzy znają Rosję z czasów stalinowskich, odwilży Chruszczowa, tzw. czasów zastoju i z ostatnich lat – dzięki temu ich wspomnienia o Rosji, rosyjskiej inteligencji (także tej mieszkającej poza granicami) i zwykłych ludziach przybierają czasami charakter studium socjologiczno-psychologicznego.

Profesor Wiktoria Śliwowska zaangażowana była w prace na rzecz Komisji Historyków Polskich i Rosyjskich, funkcjonującej w ramach Polskiej Akademii Nauk i Rosyjskiej Akademii Nauk. W latach 1998 – 2008 Pani profesor przewodniczyła obradom tego gremium.

Za swój wybitny, wszechstronny dorobek naukowy Profesor Wiktoria Śliwowska otrzymała dwukrotnie nagrodę Klio (1999, 2005), nagrodę specjalną „Przeglądu Wschodniego” (2000) i nagrodę PEN Clubu (2013). Natomiast w 2003 roku została odznaczona przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Osiągnięcia naukowe Pani Profesor stanowiły podstawę do nadania Pani Profesor tytułu doktora honoris causa Rosyjskiej Akademii Nauk (2001).

fragment laudacji przygotowanej przez prof. Wiesława Cabana

Warto dodać, że to już szesnasty tytuł doktora honorowego nadany przez Senat UJK. Po raz pierwszy to zaszczytne wyróżnienie w naszej Uczelni zostało przyznane 30.09.2004 roku profesorowi Franciszkowi Ziejce rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego.