Promocja najnowszej książki dr hab. prof. UJK Edyty Majcher-Ociesy w bibliotece UJK

W czwartek 7 listopada odbyła się promocja najnowszej książki dr hab. prof. UJK Edyty Majcher-Ociesy pt. Stali pełnomocnicy (mężowie zaufania) w przemyśle II Rzeczypospolitej na przykładzie województwa kieleckiego (1927-1939).

Jak zaznaczyła prof. Majcher-Ociesa, książka powstawała przez długie lata w stałych konsultacjach z innymi historykami związanymi z Instytutem Historii UJK. Z materiałami źródłowymi prelegentka po raz pierwszy zetknęła się podczas pisania swojej pracy doktorskiej. Były one wytwarzane przez Policję Państwową.

Zbieraniem materiałów zajmowali się zwykli policjanci. Wnioskując na podstawie pisma, jedna osoba wypełniała odpowiednią tabelę a inna dokonywała charakteryzacji. Używany przez policjantów język wskazuje natomiast pion policji politycznej, a więc prekursora dzisiejszego ABW.

Szeroka tematyka źródeł pozwala na prowadzenie badań na wielu płaszczyznach. Jak przyznała prelegentka:

Książka jest trudna do odczytu ze względu na jej poważną tematykę. Porusza ona nie tylko kwestie gospodarcze, ale i temat bezpieczeństwa.

Praca podzielona została na cztery rozdziały, odpowiednio:

1. Przemysł województwa kieleckiego w latach 1918-1939;
2. Geneza i podstawy prawne instytucji stałych pełnomocników;
3. Wybór pełnomocników i charakterystyka mężów zaufania;
4. Działalność mężów zaufania.

Jak stwierdziła sama prelegentka:

Drugiego rozdziału nie polecam, chyba że ktoś jest prawnikiem. Wtedy jak najbardziej.

Tytułowi pełnomocnicy byli powoływani od 1930 r. w odpowiednio wytypowanych zakładach przemysłowych. Były to osoby sprawdzone przez Policję Państwową. Decyzja czy dana osoba może został pełnomocnikiem zależała od oceny jej lojalności wobec państwa. Ocena ta była niezależna od przynależności partyjnej czy sympatii politycznych. Wśród mężów zaufania zdarzały się osoby niechętnie nastawione do władz sanacyjnych czy będące wprost w opozycji. Jak zauważyła prelegentka:

Ich działalność obowiązywała ścisła tajemnica, co utrudnia współczesne badania.

Do ich obowiązków należało zbieranie danych nt. wymaganej ilości surowców do prawidłowego funkcjonowania zakładu, odrębnie dla okresu pokoju a wojny. Wykonywali również takie czynności jak sprawdzanie aktualności książeczek wojskowych kolegów z pracy czy zwracanie uwagi na osoby wykonujące notatki oraz zdjęcia w zakładach pracy. Brali również udział w akcji polonizacji kadr zarządzających. Swoje funkcje wykonywali nieodpłatnie.

W trakcie dyskusji zadano wiele pytań, czy zwrócono uwagę na różne możliwości dalszych badań. M.in. prof. Regina Renc zwróciła uwagę na liczbę kobiet w kadrach zarządzających. Zapytana o sposób powoływania mężów zaufania i czy ich rola była jawna prof. UJK Majcher-Ociesa, odpowiedziała:

Nikt nie wiedział. Sądzę, że rodziny też nie wiedziały.

Wystąpienie dr hab. prof. UJK Edyty Majcher-Ociesy trwało godzinę, natomiast dyskusja 40 min.

/fot. Redakcja