Święta Wielkanocne-Jakie tradycje z nimi związane spotkamy w innych krajach?
Napisany przez Kinga Głąb, 3 kwietnia 2024
Polskie święta wielkanocne, to spędzanie czasu w gronie rodzinnym w Niedzielę Zmartwychwstania. Towarzyszą temu pyszne, zazwyczaj jajeczne potrawy. W naszej tradycjii duża część Polaków uczestnicy w uroczystościach tridum paschalnego. Wielkanoc dla Polaków, to przede wszystkim święcenie koszyków (święconek), śniadanie wielkanocne, śmigus dyngus i wiele innych pięknych zwyczajów. Jak jednak wyglądają święta i tradycje Wielkiej Nocy w krajach t.jk. Włochy, Francja, Norwegia, Hiszpania czy Grecja?
- Wielkanoc we Włoszech
Podobnie jak w Polsce, do świąt Wielkanocnych Włosi przygotowują się 40 dni. Różnicą jednak jest to w jaki sposób spędzają same święta. Preferują spędzanie czasu wolnego na świeżym powietrzu w gronie znajomych.
W Niedzielę Palmową Włosi zamiast święcenia kolorowych palemek święcą prawdziwe gałązki z palmy.
W Wielki Czwartek na Zatybrzu w Rzymie w Kościele Santa Maria dell’Orto istnieje tradycja czuwania przez 48 godzin. Obok krzyża znajduje się ponad 200 świec, towarzyszą one Chrystusowi do Zmartwychwstania. Mieszkańcy wedle tradycji odwiedzają parzystą ilość świątyń- ma to oznaczać szczęście i błogosławieństwo.
W Wielki Piątek po ulicach włoskich miasteczek przechodzi wiele pięknych procesji upamiętniających drogę krzyżową Chrystusa. Niektóre są wydarzeniem na całe miasta. Przykładowo w sycylijskim miasteczku Enna w Wielki Piątek odbywa się jedna z największych w całym kraju procesja licząca 2000 zakonników. W Trapani od 400 lat odbywa się jedna z najdłuższych i najbardziej podniosłych procesji w całych Włoszech. Trwa aż 22 godzin, rozpoczyna się o 14.00 w Wielki Piątek, a kończy w Wielką Sobotę o 12.00. W nocy jej uczestnicy mają tylko 2 godziny przerwy na odpoczynek. Wierni noszą na specjalnych platformach figury ( pochodzące z XII i XIII wieku) przedstawiające misterium wielkanocne.
Wielka Sobota to zwyczajny dzień przygotowania ducha i ciała do Niedzieli.
W Wielkanoc Włosi po porannych uroczystościach ( naszych Rezurekcjach) organizują rodzinny obiad, który w przeciwieństwie do naszych jajecznych dań, składa się głównie z baraniny lub jagnięciny. Jedyne obecne jajko na stole, to duże czekoladowe, które skrywa w sobie małe upominki. Naszą babkę tam prezentuję również i ona, ale już z migdałami, jest zwana „Columbia”. Drugi dzień Wielkanocy jest zupełnie inaczej obchodzony niż w Polsce, nie ma tradycji polewania się wodą. Jest to dzień masowych wyjazdów za miasto na wieś, rodzinnych pikników, wycieczek do lasu, w góry, nad morze. W tym dniu zaczyna się tu sezon grillowy.
- Wielkanoc we Francji
We Francji tak jak i we Włoszech nie ma tradycji święcenia pokarmów ani śmigusa-dyngusa. Tradycją tych świąt jest, że od Wielkiego Czwartku do Niedzieli nie biją dzwony kościelne. Francuzi nie obchodzą tych świąt aż tak uroczyście jak Polacy. Zazwyczaj kojarzą je ze spędzaniem czasu w gronie z rodziną oraz odpoczynkiem. W czasie trwania okresu świątecznego udają się na pielgrzymkę do Rzymu.
W Niedzielę Wielkanocną około południa mieszkańcy tego pięknego państwa zbierają się, by spożyć rodzinny obiad. Podobnie jak we Włoszech tradycyjnie spożywają jagnięcinę. Ma to upamiętnić ofiarę złożoną z baranka przed wygnaniem z Egiptu. Na przystawkę podaję się jajka na twardo. Święta jako, że występują w okresie wiosennym, są wzbogacone są o pojawienie się na stole wielu zielonych warzyw np. szparagi z majonezem. Na stole wielkanocnym spotkamy winkwitne pasztety czy ryby. Tutaj święta wielkanocne są kojarzone z czekoladą, a przede wszystkim z jajkami czekoladowymi. Słodkości te dzieci rozrzucają przed obiadem po swoich podwórkach. Następnie po posiłku ich zadaniem jest odnalezienie ich. Młodzi wierzą, że czekoladowe niespodzianki gubione są przez uskrzydlone dzwony. Według tradycji dźwięk dzwonków ma zapraszać każdego wiernego do uczestnictwa we mszy świętej. Oprócz tych słodkości deserami francuskimi na ten czas są mus truskawkowy z biszkoptami oraz wielkanocne gniazdo.
- Wielkanoc w Norwegii
Norwegowie tak jak my przystrajają swoje domy zielono- żółtymi ozdobami. Spotkamy tu też kolorowe jajka, ale plastikowe. Różnicą między Polską tradycją, a Norweską jest sposób spędzania czasu w święta. Już tydzień przed całym Wielkim Tygodniem Norwegowie zaczynają dekorować swoje domy i imprezować. Tu te dni kojarzą się z dniem wolnym w pracy.
Już w Wielki Czwartek wszyscy mają wolne. Zamknięte więc są wszystkie sklepy, przed tym dniem w sklepach panuje spory ruch. Podczas Wielkanocy około 5% mieszkańców udaję się do kościołów. Większość osób zamiast tego wybiera wyjazd góry lub nad jezioro.
W Wielki Piątek dla osób wierzących jest to tak jak u nas dzień skupienia oraz zadumy. Kościoły organizują drogi krzyżowe, ale o wiele mniej uroczyste niż u nas. Dla innych jest to dzień relaksu z dala od miast.
Wielka Sobota to dzień otwartych sklepów. Mieszkańcy mogą zrobić zapasy na kolejne dni świętowania. Dzieci dostają mnóstwo słodyczy (czekolada z marcepanem, duże jajka wypełnione łakociami). Dzień kończy się kolacją w towarzystwie bliskiej rodziny. Świeży, domowy chleb, jagnięcina lub pieczony indyk, to tradycyjne dania pojawiające się na stole. Popularna jest również obecność dużej ilości pomarańczy. Kultowymi produktami są Kvikk Lunsj oraz napój Solo.
W Wielkanoc tak jak w Polsce, dzień Norwegowie rozpoczynają od wielkanocnego śniadania. Dzieci czekają na zajączka, który chowa słodycze i prezenty. To bardzo radosny czas. Ciekawym zwyczajem jest „påskekrim”, inaczej wielkanocne kryminały. Tradycja sięga od czytania książek po słuchania audycji w radiu, filmów, quizów, zagadek czy komiksów dla najmłodszych. Poniedziałek dla mieszkańców Norwegi oznacza koniec świętowania (ferii) oraz powrót z urlopów do domu.
- Wielkanoc w Hiszpanii
Obchody Samanta Santa (Wielkiej Nocy) w Hiszpanii są bardzo uroczyste. W Niedzielę Palmową Hiszpanie udają się na mszę z gałązkami oliwnymi lub palmami. Już w ten dzień odbywają się pierwsze procesję mające radosny charakter. Ulice wypełniają się wtedy muzyką, kwiatami, pochodami i ludźmi. Przepiękne procesje orgaznizowane są przez bractwa religijne „Cofriadas”. Ubrani są w specjalne stroje zwane tunikami z głowami zakrytymi kapturami w kształcie stożków. Noszą oni „pasos”, czyli pięknie zdobione ołtarze z figurami Matki Bożej i Jezusa. Często przedstawiają pasyjne sceny z biblii. Jeden taki ołtarz czasem może ważyć 1500 kg, a w ich wykonanie często zaangażowana jest cała społeczność.
W Wielki Czwartek odbywają się wieczorne procesję. Wspomniani wcześniej bracia noszą wielkie zdobione ołtarze z fuguram, przedstawiające sceny z Ostatniej Wieczerzy, ustanowienia Eucharystii czy umycia nóg. W Wielki Piątek to dzień w którym odbywają się najbardziej podniosłe parady, ale już o żałobnym brzmieniu, a czasem nawet w kompletnej ciszy. Tym razem przechodzący bracia noszą figury, obrazy ukazujące mękę i śmierć Chrystusa.
Wielka Sobota, to dzień smutku w Hiszpanii. Wielu mieszkańców ten czas spędza w ciszy i zadumie. Nie odbywają się wtedy procesje. W nocy z soboty na niedzielę w kościołach zapalane są świece, które mają symbolizować i zapowiadać zmartwychwstanie. Wieczorem w hiszpańskich kościołach odbywają się uroczyste czuwania.
Wielka Niedziela, to najważniejszy dzień obchodów Semena Santa w Hiszpanii. Procesję mają radosny charakter. Wesoła muzyka, tańce i orkiestra, to właśnie je można wtedy spotkać na ulicach. Oprócz tego, mieszkańcy swój czas spędzają przy stole w gronie rodzinnym lub na odpoczynku. Do tradycyjnych wielkanocnych dań zaliczymy tutaj, zupę z cieciorki, wielkanocne ciasto „mona de pascua”(kolorowe ciasto mające we wnętrza czekoladowe jajka). Słodycze oraz wino z cytrynami, cukrem oraz cynamonem to wieńczące dania w tym dniu.
Wielki Poniedziałek, to zwykły dzień. Mieszkańcy sprzątają po świętach i wracają do swoich codziennych obowiązków.
- Wielkanoc w Grecji
Grecy w trakcie postu „Sarakosti” nie jedzą mięsa, produktów mlecznych, oleju oraz nie piją wina.
Wielki Czwartek to dzień przygotowań. Pieczenie tradycyjnych wypieków jak greckiej chałki i ciasteczek o maślanno-korzennym zapachu oraz malowanie jajek na czerwono (kolor symbolizuje krew Chrystusa) to czynności, które w tym dniu Grecy wykonują. W ten dzień kobiety idą do świątyń dekorować grób Chrystusa na piątkowe procesje.
W Wielki Piątek Grecy na znak opłakiwania śmierci Chrystusa nie mogą wykonywać prac ciężkich ani dotykać gwoździ czy młotka. Daniami, które pojawiają się wtedy na stole są soczewica z octem i zupa z tahini. Potem wybierają się na wieczorne msze i czuwają.
W Wielką Sobotę mieszkańcy Grecji wybierają się przed północą do kościoła. Podobnie jak w Polskim kościele kapłan przekazuje wiernym święty ogień i wymawia słowa o Zmartwychwstaniu. Znakiem radowania się, jest wystrzeliwanie wtedy fajerwerek. Po uroczystości zgromadzeni wybierają się do domów na bogatą ucztę. Zupa z jagniecich podrobów to tradycyjne danie obwieszczające koniec postu.
W Wielkanoc Grecy od rana pieką baranka. Do tego przygotowywują sałatki i przystawki mięsne. Pracy towarzyszy grecka muzyka oraz dużo alkoholu, np. tsipuro oraz czy ouzo. W tym dniu przy stole siadają wszystkie pokolenia rodziny, bo dla Greków rodzina jest najważniejszą wartością. Ciekawą tradycją na koniec dnia jest walka na jajka, które wcześniej zostały pomalowane na czerwono. Gra polega na tym, że dwie osoby stukają jajka o siebie, a ta której się nie zbiję będzie miała szczęście. W drugi dzień świętowania Grecy odwiedzają znajomych i odpoczywają w tawernach.
Źródła: Blogi o Włoszech , Blog o tradycji Wielkiej Nocy, Wielkanoc we Francji, Wielkanoc w Norwegii, Wielkanoc w Hiszpanii,Wielkanoc w Grecji
Zdjęcie: Wikimedia Commons
